Εθνικό θέατρο

Κρατικό θέατρο της Ελλάδας που ιδρύθηκε το 1930. Το 1901 ιδρύθηκε το Βασιλικό Θέατρο,τοοποίο στεγάστηκε στο νεοκλασικό κτίριο της οδού Αγίου Κωνσταντίνου 22. Το κτίριο αυτό κατασκευάστηκε κατά το διάστημα 1895-1901, σε σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλερ. Οι αρχικές εσωτερικές εγκαταστάσεις σκηνής, φωτισμού και θέρμανσης ήταν οι τελειότερες στο είδος τους την εποχή εκείνη, μελετημένες από Βιεννέζους μηχανικούς. Το Βασιλικό Θέατρο,εξαιτίας διαφόρων δυσχερειών,αναγκάστηκενακλείσειτο 1908, οπότε δόθηκε σε κοινή χρήση, έχοντας ανεβάσει περίπου 140 έργα. Το 1930 συστήθηκε με νόμο Οργανισμός Ε.Θ. και από τότε το Ε.Θ. επανέλαβε τη λειτουργία του. Πρώτος γενικός διευθυντής του διορίστηκε ο ποιητής Ιωάννης Γρυπάρης και πρώτος σκηνοθέτης του ο Φώτος Πολίτης. Η πρώτη παράσταση του Ε.Θ. δόθηκε στις 19 Μαρτίου 1932 με δύο έργα – ένα του αρχαίου ελληνικού δραματολογίου και ένα του νεότερου: τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου και το Θείον όνειρο του Ξενόπουλου. Παραστάσεις-σταθμοί στην ιστορία του Ε.Θ. υπήρξαν η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, το 1936, καθώς και η Εκάβη και ο Οιδίπους τύραννος,το 1955,με βασικούς συντελεστές την Κατίνα Παξινού και τον Αλέξη Μινωτή, παραστάσεις με τις οποίες καθιερώθηκε το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Το Ε.Θ. συγκέντρωσε όλους τους αξιόλογους ηθοποιούς της εποχής του, όπως οι Αιμίλιος Βεάκης, Νίκος Ροζάν, Μήτσος Μυράτ, Χριστόφορος Νέζερ, Σαπφώ Αλκαίου, Νίκος Παπαγεωργίου, Τηλέμαχος Λεπενιώτης, Γιώργος Γληνός, Μιράντα Μυράτ, Ελένη Παπαδάκη, Κατίνα Παξινού, Αλέξης Μινωτής, Βάσω Μανωλίδου κ.ά. Στις 5 Μαρτίου 1939, ως ιδιαίτερο τμήμα του Ε.Θ. ιδρύθηκε η Εθνική Λυρική Σκηνή, η οποία όμως έγινε αργότερα ανεξάρτητο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (1944). Το δραματολόγιο του Ε.Θ. αποτελείται από έργα του κλασικού θεάτρου καθώς και από νεότερα ή και εντελώς σύγχρονα. Κάθε χρόνο ανεβάζει νέα έργα, ενώ παράλληλα γίνονται και επαναλήψεις των παλαιοτέρων. Το Ε.Θ. διαθέτει πέντε σκηνές. Η Κεντρική Σκηνή και η Νέα Σκηνή στεγάζονται στο διατηρητέο κτίριο του Τσίλερ, στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου. Στο ιστορικό μέγαρο του Ρεξ, που βρίσκεται στην οδό Πανεπιστημίου, στεγάζεται η Σκηνή Κοτοπούλη και το θέατρο Κατίνα Παξινού (πρώην Σινεάκ). Στο τελευταίο στεγάζεται η Παιδική Σκηνή. Το 1996 ιδρύθηκε η Πειραματική Σκηνή. Σκοπός της είναι η ανανέωση του θεατρικού παιχνιδιού και η αναγωγή του σε μονάδα παιδείας και πολιτισμού. Πρόκειται για έναν χώρο ανοιχτό στη φαντασία, στην επιστημονική εργασία και στην ελευθερία της σκέψης. Στο πλαίσιο της Πειραματικής Σκηνής λειτουργεί το Εργαστήρι Ηθοποιών και ο Άδειος Χώρος, ένας χώρος ελεύθερος και ανεξάρτητος, τον οποίο παρέχει το Ε.Θ. σε νέους σκηνοθέτες για έρευνα οποιασδήποτε μορφής και διάρκειας. Οι παραστάσεις του παρουσιάζονται στο ανακαινισμένο Γκαράζ του Ε.Θ., όπου έχει δημιουργηθεί ένα μικρό θέατρο χωρητικότητας 150 θέσεων. Το 1997 δημιουργήθηκε ο Θίασος Περιοδειών Αρχαίου Δράματος και παρουσιάστηκαν τα έργα Μήδεια του Ευριπίδη και Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε πολλές πόλεις του εξωτερικού. Φωτογραφία από την πρεμιέρα του Εθνικού Θεάτρου, το 1932, με την παράσταση «Αγαμέμνων» (φωτ. από την έκδ «100+1 χρονιά Ελλάδα»). Το Εθνικό Θέατρο στα χρόνια του Μεσοπολέμου (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»). Το Εθνικό Θέατρο βρίσκεται στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου, στο κέντρο της Αθήνας (φωτ. Όθωνα Τσουνάκου).